تا همین دیروز تنها راه تصور کردن یک سیاهچاله، یا خیال‌پردازی بود یا رفتن به سراغ قوهٔ تخیل هنرمندان. اما حالا اولین عکس واقعی از یک سیاهچالهٔ فضایی منتشر شده است.
شبکه‌ای از تلسکوپ‌ها در سرتاسر زمین، معروف به تلسکوپ افق رویداد (Event Horizon Telescope) با زوم کردن روی کهکشان Messier 87 (یا M87) موفق شده است اولین عکس تاریخ از یک سیاهچاله را ثبت کند.
بله این عکس کمی تار است ولی اشتباه نکنید، این دستاورد علمی بسیار بزرگی است زیرا دیدن سیاه‌چاله‌ها کاری تقریبا غیرممکن است. این پدیده‌های فضایی آنقدر قدرتمند هستند که با گرانش خود حتی جلوی فرار نور را هم می‌گیرند. در نتیجه تنها مرز بیرونی آنها —معروف به افق رویداد— قابل مشاهده است، جایی که هنوز نور و انرژی و مواد به درون سیاهچاله سقوط نکرده‌اند.
برخی سیاه‌چاله‌ها به خصوص آنهایی که بسیار عظیمند و در مرکز کهکشان‌ها هستند قرص‌های نورانی در پیرامون خود دارند. عکسی که ETH آن را ثبت کرده است سیاهچالهٔ مرکز کهکشان M87 را نشان می‌دهد: جِرمی تاریک که هرگز تا پیش از این عکسی از آن نداشتیم.
این عکس کاملا منطبق بر تصورات و انتظاراتی ست که دانشمندان بر اساس تئوری نسبیت اینشتین پیش‌بینی می‌کردند و اینکه فضا و زمان در پیرامون سیاهچاله خمیده می‌شود.
در واقع حالا به صورت تصویری نیز وجود سیاه‌چاله‌ها اثبات شده است. تا قبل از این تنها با نگاه به حرکت ستاره‌ها و ابرهای گازی می‌شد وجود آنها را حدس زد، اما هرگز لبه‌های سیاهچاله مشاهده نشده بود.
در این تلاش جمعی صدها محقق با ۸ تلسکوپ در ۵ قاره دست در دست هم به ثبت تصویر سیاهچالهٔ M87 پرداختند که فاصله آن از زمین حدود ۵۵ میلیون سال نوری ست: به بیان دیگر رصدی از ورای توده‌های گاز و اجرام فضایی و جو زمین. ماموریتی غیرممکن که ممکن شد.
قطر این سیاهچاله حدود ۳۸ میلیارد کیلومتر است. اما در حالی که قبلا تصور می‌شد جرمش بین ۳.۵ میلیارد تا ۷.۲۲ میلیارد برابر جرم خورشید ما باشد، حالا مشخص شده که حدودا ۶.۵ میلیارد برابر آن است.
هدف بعدی EHT ثبت تصویری دقیق از *Sagittarius A است، منبع قوی امواج رادیویی در مرکز کهکشان راه‌شیری که تصور می‌رود یک سیاهچاله باشد. تیم EHT توانسته داده‌هایی را درباره آن جمع کند ولی هنوز مشغول تحلیل آنها ست با این امید که بتواند عکس آن را به گالری جدید سیاه‌چاله‌ها اضافه کند.
برای دیدن عکس‌هایی دیگر از سیاه‌چاله‌های بزرگ فضایی، باید کمی بیشتر صبر کنیم. هر چند EHT در سال ۲۰۱۷ آسمان بدون ابری را در اختیار داشت ولی آب‌و‌هوای بد در سال ۲۰۱۸ و مشکلات فنی ۲۰۱۹ که مانع از رصد M87 شدند، تلاش‌های تیم تحقیقاتی را به تاخیر انداختند.
خبر خوب این است که تا ۲۰۲۰ رصدخانه‌های بیشتری به این شبکه اضافه خواهند شد. تلسکوپ گرین‌لَند در ۲۰۱۸ به شبکه آمده و رصدخانه ملی Kitt Peak در توکسان و NOEMA در آلپِ فرانسه نیز در ۲۰۲۰ به آن خواهند پیوست.
شاید اضافه شدن تلسکوپ‌های جدید کمک کند که عکس‌های بعدی سیاه‌چاله‌ها تار نباشند!
منبع: Science News
