قارچ‌ها موجوداتی مرموز هستند که در نبودشان دیگر خبری از پیتزا، پاستا، سالاد، سوپ و بسیاری از غذاهای دیگر نخواهد بود. با شروع بهار قارچ‌ها از زمین خارج شده و بسیاری برای چیدنشان دست به کار می‌شوند. با اینحال تشخیص قارچ خوراکی از سمی چندان ساده نیست و به همین دلیل هرساله بسیاری مسموم می‌شوند.
در ادامه سعی شده اطلاعاتی مفید درباره انواع قارچ و نحوه شناسایی قارچ خوراکی از سمی ارائه شود.
ویژگی ظاهری قارچ‌های خوراکی
-
بافت زیر چتر
قارچ‌هایی با پرز قهوه‌ای یا مایل به زرد را انتخاب کنید. البته برخی گونه‌های خوراکی پرزهای سفیدرنگ دارند، اما بخاطر شباهت با انواع سمی مانند Amanitas بهتر است ریسک نکنید.
-
رنگ
به دنبال قارچ‌های سفید، زرد یا قهوه‌ای رنگ بگردید. اکثر قارچ‌های قرمز سمی بوده و این رنگ همچون هشداری طبیعی برای دور کردن شکارچیان عمل می‌کند.
-
لکه‌های سطح چتر
معمولا گونه‌های سمی زوائد و لکه‌های تیره روی چترشان دارند. بعنوان مثال قارچ‌های سفید با لکه‌های زرد و قهوه‌ای را جزو انواع سمی هستند.
-
ساقه
اگر در زیر چتر و روی ساقه حلقه‌ای وجود داشت به احتمال بسیار قارچ سمی است.
آشنایی با برخی گونه‌ها
-
قارچ Porcini
این گونه کلاهکی قهوه‌ای یا برنزی رنگ داشته و معمولا اطراف درختان صنوبر و کاج می‌روید. فصل رویش آن در ارتفاعات پایین اوایل پاییز و در ارتفاعات بالا تابستان می‌باشد. ساقه Porcini در محل اتصال به زمین پهن بوده و با نزدیک شدن به چتر باریک می‌شود.
-
قارچ Chanterelle
این نوع کلاهکی کوچک و مقعری شکل به رنگ زرد یا طلایی دارد که حاشیه‌های آن موجی‌شکل و واژگون هستند. شکل ساقه نیز به ترامپت شباهت داشته و در محل اتصال به چتر پهن می‌شود. Chanterelles معمولا فصل پاییز و اوایل بهار در زیر درختان hardwood رشد می‌کند.
هشدار: Chanterelle را با گونه بسیار سمی Jack o’lantern اشتباه نگیرید!
بافت زیر چتر قارچ‌های Chanterelle نامنظم بوده و بدون شکستن ساقه قابل جدا شدن نیستند. در مقابل پرزهای Jack o’lantern را می‌توان براحتی از کلاهک جدا کرد. علاوه بر این شیارهای Chanterelle برخلاف گونه سمی ظاهری ذوب شده دارند.
نکته مهم دیگر توجه به محل رویش قارچ است. Chanterelles تنها در نزدیکی درختان و بصورت دسته‌های کوچک می‌روید، اما Jack o’lanterns در دسته‌های متراکم و ای دور از درخت یافت می‌شود.
-
قارچ Puffball
این گونه چتری گرد و سفیدرنگ دارد. گاهی بروی کلاهک Puffball پرزهایی ظریف و شکننده وجود دارد. این گونه فصل پاییز و زمستان در حاشیه مسیرهای جنگلی می‌روید.
برای اطمینان از خوراکی بودن قارچ کلاهک را نصف کنید. بافت داخل کلاهک در انواع خوراکی کاملا سفید بوده و در صورت مشاهده رنگ زرد یا قهوه‌ای قارچ شما سمی است.
-
قارچ Shaggy
این قارچ با کلاهک بلند و بافت پوسته‌ای شکل کاملا متمایز بوده و معمولا در دسته‌های متراکم می‌روید. اگر در شهر سرد و مرطوب زندگی می‌کنید احتمالا قارچ Shaggy را در پارک خواهید یافت. از چیدن قارچ‌های حاشیه جاده بپرهیزید زیرا دود اگزوز اتومبیل‌ها سبب آلودگی آن‌ها شده است.
هشدار: Shaggy را با گونه سمی Green-spored اشتباه نگیرید!
هر دوی این گونه‌ها به قارچ‌های دکمه‌ای شباهت دارند. با اینحال اگر کلاهک را جدا کرده و چند ساعت بروی کاغذی مشکی قرار دهید، رد بجا مانده متفاوتی از خودشان بجای می‌گذارند. قارچ‌های Green-spored اثر سبز یا خاکستری‌رنگ داشته و shaggy اثر کرمی‌رنگ دارد.
قارچgreen-spored هرساله بسیاری از شهروندان آمریکای شمالی را مسموم می‌کند. این گونه معمولا در فصل تابستان و پاییز و پس از بارندگی‌های سنگین و تندری پدیدار می‌شد.
-
قارچ Morel
گونه خوراکی Morel کلاهکی کاملا چسبیده به ساقه داشته که اگر آن را بصورت طولی برش دهید با بافتی پنبه‌ای و فیبری روبرو خواهید شد. علاوه بر این خطوط سطح کلاهک منظم بوده و ارتفاعی بلندتر از ساقه دارد.
هشدار: قارچ خوراکی Morel را با گونه سمی اشتباه نگیرید!
گونه خوراکی و سمی بسیار شبیه به یکدیگر هستند، اما درون کلاهک گونه سمی خالی بوده و از ساقه جداست. همچنین کلاهک آن ظاهری نامنظم داشته و از ساقه کوتاه‌تر است.
-
قارچ Honey
این گونه خوراکی و زردرنگ معمولا در پای درختان و کنده‌های بریده شده می‌رویند. اگر چتر آن را بریده و روی کاغذ مشکی قرار دهید، پس از چند ساعت ردی سفیدرنگ بجا می‌ماند.
هشدار: Honey را با گونه سمی Galerina اشتباه نگیرید!
شباهت ظاهری Honey و Galerina بسیار زیاد است. با اینحال اگر نوع سمی را بر روی کاغذ بگذارید ردی قهوه‌ای از خود بجا می‌گذارد. همچنین اندازه چتر Honey از Galerina بزرگتر است. این دو گونه در محل‌های یکسان و روی کنده‌های درخت می‌رویند و احتمال تشخیص اشتباه بسیار بالاست.
-
قارچ‌های سمی Amanita
برخی از سمی‌ترین قارچ‌ها در این گونه جای می‌گیرند. در ادامه ویژگی‌های مهم Amanita را برشمردیم:
- قرمز، نارنجی، زرد، سفید یا خاکستری هستند و محل شکستگی آن‌ها به رنگ قرمز در می‌آید.
- کلاهکی سایبانی و به شکل U بزرگ دارند.
- سطح چتر آن‌ها کاملا خشک است. اگر قارچ را در هوای بارانی چیده‌اید، پس از خشک شدن میزان رطوبت سطح چتر را چک کنید.
- بسیاری از انواع Amanita کلاهکی زبر دارند. بر روی سطح چتر انواع سفیدرنگ لکه‌های قهوه‌ای وجود دارد و دیگر رنگ‌ها لکه‌های سفید یا زرد دارند.
- اگر انتهای ریشه قارچ گرد باشد احتمالا Amanita است.
- اغلب در زیر چتر حلقه‌ای مشخص و همرنگ ساقه دارند که براحتی قابل تشخیص است.
- پرزهای زیر چتر آن‌ها سفید یا بسیار کمرنگ و متمایز از دیگر گونه‌ها می‌باشد.
- چتر قارچ را جدا کرده و روی کاغذی مشکی قرار دهید. سپس آن را به آرامی فشرده و چند ساعت به همان حال رها کنید. اگر اثری سفیدرنگ بجای ماند قارچ Amanita است.
در صورت مصرف قارچ سمی چه باید کرد؟
- به مدت 1 تا 24 ساعت وضعیت سیستم گوارش خود را چک کنید. در صورت مشاهده تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی روده سریعا به مراکز درمانی مراجعه نمایید. تاخیر در مراجعه میتواند به بخش‌های مختلف بدن ازجمله کلیه‌ها آسیب برساند.
- به افزایش ترشحات غدد بزاق، اشک و عرق توجه کنید. در صورت بروز چنین علائمی بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه نمایید. معمولا 15 تا 30 دقیقا پس از مصرف قارچ سمی این علائم مشاهده می‌شوند. مراجعه دیرهنگام موجب اختلال بینایی، کاهش فشار خون یا تنگی نفس خواهد شد.
- به دلیل احتمال بروز اختلال در عملکرد سیستم عصبی به هیچ عنوان رانندگی نکنید.
- در صورت بروز توهم و خواب‌آلودگی به مراکز درمانی مراجعه کنید تا عملکرد سیستم عصبی شما بررسی شود. مصرف برخی گونه‌ها موجب آسیب جدی به سیستم عصبی، تشنج و حتی کما می‌شود.
- پس از مرخص شدن از بیمارستان همچنان مراقب بروز دوباره علائم فیزیکی و روانی باشید. عوارض برخی گونه‌ها مانند Amanita تا 24 ساعت نهان مانده و سپس مشاهده می‌شوند.
- حتما نمونه‌ای از قارچ مشکوک را برای انجام آزمایش‌های بیشتر به بیمارستان ببرید.
توصیه‌های مهم
- عضویت در گروه‌های قارچ‌شناسی، شرکت در جلسات آموزشی و بهره بردن از راهنمایی متخصصان به شما بسیار کمک خواهد کرد.
- کتابچه‌های راهنما را از کتابفروشی یا کتابخانه تهیه کنید تا همیشه منبعی قابل اطمینان در اختیارتان باشد. معمولا بهترین عناوین در گروه‌های قارچ‌شناسی معرفی می‌شوند.
- پس از جمع‌آوری قارچ‌ها آن‌ها را به دو گروه 100% خوراکی و مشکوک تقسیم کرده و سپس انواع مشکوک را به دقت مورد بررسی قرار دهید.
- لمس قارچ‌های سمی موجب مسمومیت نمی‌شود. از مصرف قارچ‌های مشکوک بصورت خام یا پخته بپرهیزید.
- برخی گونه‌های سمی بسیار شکننده بوده و ممکن است تکه‌هایی از آن‌ها وارد سبد قارچ‌های خوراکی شود. بسیار مراقبت باشید.
- به جزئیات توجه کرده و تنها در صورت اطمینان کامل قارچ وحشی را بخورید.
منبع: WikiHow
